Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 83 ετών, η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κα...
Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 83 ετών, η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου, από το 1992.
Διετέλεσε αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού-Παιδείας και Θρησκευμάτων της Υπηρεσιακής κυβέρνησης με πρωθυπουργό την Βασιλική Θάνου, την περίοδο 28 Αυγούστου με 23 Σεπτεμβρίου 2015. Σύμφωνα με πληροφορίες, νοσηλευόταν σε νοσοκομείο εδώ και δύο μέρες λόγω προβλημάτων υγείας. Μάλιστα, είχε προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου στις 15 Ιουνίου στην
Εθνική Πινακοθήκη για την παρουσίαση μεγάλης έκθεσης για τον Κωνσταντίνο Παρθένη.
Η πρώτη γυναίκα Καθηγήτρια στην ιστορία της Σχολής Καλών Τεχνών
Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα γεννήθηκε στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου Κρήτης. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1959-1964) και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο τμήμα στην Κλασική Αρχαιολογία με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) και με θέμα: «Προσωκρατική Φιλοσοφία και Τέχνη».
Παρακολούθησε τα μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης του Καθηγητή Παντελή Πρεβελάκη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1965-1968).
Κατά τα έτη 1968-1971, και με υποτροφία του Ι.Κ.Υ., πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ιστορίας και Κοινωνιολογίας της Τέχνης στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I). Το 1973 έλαβε «Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα» (“Doctorat d’ Etat es Lettres”) με άριστα (Paris I, Σορβόννη), με τίτλο: «Bourdelle et la Grece» ( «Ο Μπουρντέλ και η Ελλάδα»).
Το 1975 εξελέγη παμψηφεί Τακτική Καθηγήτρια στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. (Πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην ιστορία της ΑΣΚΤ).
Επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Princeton των Η.Π.Α. με υποτροφία Fulbright. Δίδαξε ως επισκέπτρια Καθηγήτρια σε ξένα Πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Εθνική Πινακοθήκη
Στη διάρκεια της θητείας της η Εθνική Πινακοθήκη εκσυγχρονίστηκε, ίδρυσε νέα παραρτήματα (Κέρκυρα, Ναύπλιο, Γλυπτοθήκη, Άλσος Στρατού, Γουδί, Μουσείο Καπράλου, Αίγινα), απέκτησε 3.000 νέα έργα, μεταξύ των οποίων δύο πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), διοργάνωσε σημαντικές εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και γνώρισε μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό με περίπου 5.500.000 επισκέπτες.
Όλες αυτές οι δράσεις καλύφθηκαν κατά ποσοστό 60-100% από χορηγίες. Ύστερα από πολυετείς προσπάθειες, εκπονήθηκε μελέτη επέκτασης του κτιριακού συγκροτήματος της ΕΠΜΑΣ, που υπερδιπλασιάζει τους χώρους της, εκσυγχρονίζει τη λειτουργία της και αναβαθμίζει αισθητικά τη μορφή της. Το έργο, που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και από χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, πραγματοποιείται, με την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α., και προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του 2018.
Τιμητικές διακρίσεις
Βραβείο Καζαντζάκη του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης (1985)
Α΄ Κρατικό Βραβείο Μελέτης-Δοκιμίου για το βιβλίο «Περί Ζωγραφικής-Αλμπέρτι και Λεονάρντο» (1988)
Ιππότης Γραμμάτων και Τεχνών της Ιταλικής Δημοκρατίας (1994)
Ταξιάρχης Γραμμάτων και Τεχνών της Ιταλικής Δημοκρατίας (2007)
Ιππότης Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας (1997)
Ταξιάρχης Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας (2005)
Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας (2011)
Παράσημο του Αλφόνσου του Σοφού της Ισπανίας (2000)
Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας (2004)
Βραβείο ΤΕΙ Κρήτης (2005)
Βραβείο International Lions (2006)
Βραβείο XENIA (2006)
Βραβείο «Αριάδνη» από την Παγκρητική Ένωση Αμερικής (2009)
Εκλέγεται Αντιπρόεδρος του διεθνούς τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (AICA).
Εκλέγεται Ελληνίδα υποψήφια για τον τίτλο «Γυναίκα της Ευρώπης» (1997).
Διορίζεται Αν. Υπουργός Πολιτισμού της Υπηρεσιακής Κυβέρνησης (Σεπτ. 2015).
Έχει δημοσιεύσει 21 βιβλία και περισσότερες από διακόσιες μελέτες και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες και έχει συγγράψει περισσότερα από εκατό εισαγωγικά κείμενα σε καταλόγους εκθέσεων.
Έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Συλλυπητήρια μηνύματα
Κυριάκος Μητσοτάκης - «Αποχαιρετούμε μια κυρία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού»
«Αποχαιρετούμε με θλίψη τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Μία κυρία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, που υπηρέτησε τις τέχνες και για 30 χρόνια κράτησε το τιμόνι της Εθνικής Πινακοθήκης.
Διατήρησε, έτσι, ολοζώντανο ένα κύτταρο αισθητικής και προσιτό σε όλους έναν πνεύμονα μνήμης και καλλιέργειας. Για να οδηγήσει, πριν φύγει, το αγαπημένο της ‘’Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου’’ στη νέα εποχή, μετά την ανακαίνιση και τον εκσυγχρονισμό του. Έργο στο οποίο αφιερώθηκε με πάθος.
Όλοι χάνουμε σήμερα μία μορφή δραστήρια, δημιουργική όσο και οικεία. Και, προσωπικά, μία ξεχωριστή φίλη.
Συλλυπητήρια στους δικούς της ανθρώπους.»
Μόλις πληροφορήθηκε την απώλεια της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με πραγματική οδύνη αποχαιρετούμε τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, τη γυναίκα που αφιερώθηκε ολόψυχα, επί 30 χρόνια, στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Τέχνη, στους Έλληνες δημιουργούς. Το πάθος και η αγάπη της για την τέχνη την οδήγησαν σε μια δυναμική πορεία, σε ένα μεγάλο ταξίδι ζωής, από το Αρκαλοχώρι, με τον σύντροφό της Δημήτρη Πλάκα, στην τάξη του Παντελή Πρεβελάκη, και από εκεί στο Παρίσι, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ως η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια.
Από το 1992, ως Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, υπήρξε η κινητήρια δύναμή της. Οργάνωσε μεγάλες εκθέσεις, κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα, όπως την ιστορική πλέον έκθεση του El Greco. Μετέτρεψε το Μουσείο σε μια εξωστρεφή Πινακοθήκη, κέντρο της Ελληνικής Τέχνης, με διεθνείς συνεργασίες, ανοιχτό σε όλο τον κόσμο.
Εκανε προσιτό στον κόσμο τον Βρυζάκη, τον Λύτρα, τον Ιακωβίδη, τον Μόραλη, τον Γκίκα, τον Τέτση. Πάντοτε παρούσα και δραστήρια, ξεναγούσε η ίδια τους επισκέπτες με τον γοητευτικό της λόγο. Ηταν από τους πρώτους επικεφαλής πολιτιστικών οργανισμών που είχε μιαν άλλη αντίληψη για την επικοινωνία της τέχνης με το κοινό. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, ετοίμαζε με την αγάπη και τη φροντίδα, που την χαρακτήριζαν, την αναδρομική έκθεση του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Είναι πραγματικά σπουδαίο το έργο της στα 30 χρόνια που διηύθυνε την Εθνική Πινακοθήκη. Ιδρυσε νέα παραρτήματα, στην Κέρκυρα, το Ναύπλιο, το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα, τη Γλυπτοθήκη στο Αλσος Στρατού.
Με την Μαρίνα συνεργαστήκαμε στενά περίπου μια δεκαπενταετία. Αμέτρητες ώρες συζητήσεων από τις πρώτες ιδέες για την επέκταση της Πινακοθήκης, για τα Παραρτήματα, για το Μουσείο Καπράλου. Οταν καθόμαστε μαζί στο Συμβούλιο Μουσείων, με προμήθευε με άπειρα σκίτσα, σχετικά με τα θέματα που συζητούσαμε. Πολλές οι εκτενείς, πάντα χειρόγραφες καλλίγραφες επιστολές της, για οτιδήποτε αφορούσε στο μέλλον της Πινακοθήκης Μαζί, δουλέψαμε σκληρά, περνώντας αμέτρητες ώρες στο εργοτάξιο, για να ολοκληρώσουμε το μεγάλο έργο της ανακαινισμένης Εθνικής Πινακοθήκης. Μοιραστήκαμε σκέψεις και αγωνίες μέχρι να φθάσουμε στην 24η Μαρτίου 2021. Είναι πραγματικά ευτύχημα, ότι είδε τη νέα Εθνική Πινακοθήκη να αποδίδεται στο κοινό ολοκληρωμένη. Ενα σύγχρονο μουσείο, που απολαμβάνουν πλέον χιλιάδες επισκέπτες.
Της οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για την αφοσίωση, τη δημιουργικότητα και την αγάπη που έδειξε όλα αυτά τα χρόνια στην Πινακοθήκη, στην Τέχνη, στην Ελλάδα.
Προσωπικά την ευχαριστώ για τη φιλία της και τα μαθήματα τέχνης, που μας προσέφερε απλόχερα, γοητευτικά, αξέχαστα. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους και τους φίλους της».
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Στα τριάντα χρόνια που ηγήθηκε της Εθνικής Πινακοθήκης, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα πρωτοστάτησε των δράσεων για την ενίσχυση και ενδυνάμωση του φορέα: από την επέκταση του κεντρικού κτηριακού συγκροτήματος στην Αθήνα που επαναλειτούργησε πέρυσι ανακαινισμένο, μέχρι την ανάπτυξη παραρτημάτων στην υπόλοιπη Ελλάδα με πλέον πρόσφατο το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα, αλλά και μέσω στρατηγικών συμπράξεων όπως για παράδειγμα με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης που ανακοινώθηκε από την ίδια μόλις πριν έναν μήνα.
Διοργάνωσε επίσης εμβληματικές εκθέσεις που προσέλκυσαν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες όπως η θρυλική πλέον έκθεση για τον Ελ Γκρέκο πριν είκοσι περίπου χρόνια, αλλά και εκθέσεις που πρόβαλαν τον ελληνικό πολιτισμό διεθνώς όπως η περσινή έκθεση «Παρίσι-Αθήνα, η γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Πάνω από όλα όμως είναι εκείνη που μετέδωσε σε γενιές Ελλήνων την αγάπη της για τα εικαστικά και την τέχνη. Για όλα αυτά και ακόμα περισσότερα, την ευχαριστούμε, την ευγνωμονούμε και την αποχαιρετούμε με αγάπη.
Θα θυμάμαι για πάντα τις συζητήσεις μας, τα ιδιόχειρα σημειώματα με τον μοναδικό της γραφικό χαρακτήρα, τα υπέροχα σχέδια που ζωγράφιζε κατά τη διάρκεια των συναντήσεων από το εργοτάξιο ως το υπουργείο και φυσικά το πάθος και την άσβεστη ενέργεια με την οποίο εργάστηκε για τον πολιτισμό, από όποια θέση και αν βρέθηκε. Η Εθνική Πινακοθήκη υπήρξε ένα έργο ζωής για αυτήν, μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς ετοιμαζόμασταν για τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης του Παρθένη την επόμενη εβδομάδα.
Τα θερμότερά μου συλλυπητήρια στους οικείους της».
Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
«Μια επιφανής και δυναμική γυναίκα η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα δεν είναι πια μαζί μας. Ιστορικός τέχνης, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αρχαιολόγος, αλλά και η μακροβιότερη Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης με το πλούσιο συγγραφικό έργο, αποτελούν κάποιους μόνο από τους τίτλους στο πολύπλευρο και σύνθετο βιογραφικό της. Η διοργάνωση και η επιμέλεια σημαντικών εκθέσεων ξένων, όσο και Ελλήνων καλλιτεχνών έχουν συνδεθεί διαχρονικά με το όνομα της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα που φεύγει αφήνοντας σημαντικό έργο στο πεδίο του πολιτισμού. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια της, στους οικείους της και στους συνεργάτες της», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο τομέας και το τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
Συλλυπητήρια δήλωση του τέως ΠτΔ Προκόπη Παυλόπουλου
«Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αναδείχθηκε, λόγω και έργω, αυθεντική και εμβληματική εκπρόσωπος του ελληνικού αλλά και του ευρωπαϊκού Πολιτισμού εν γένει. Και μόνον η ολοκλήρωση της Εθνικής Πινακοθήκης, έργο ζωής για την Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, της εξασφαλίζει το μερίδιο αιωνιότητας, το οποίο δικαιωματικώς της ανήκει» δήλωσε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος για τον θάνατο της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα.
