Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΑΘΛΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΥΠΗΡΞΕ ΚΑΙ Ο ΠΙΟ ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Πιτσιρικάς λάτρευα να διαβάζω ιστορίες και από όλες, αυτή που με...
Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΑΘΛΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΥΠΗΡΞΕ ΚΑΙ Ο ΠΙΟ ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Πιτσιρικάς λάτρευα να διαβάζω ιστορίες και από όλες, αυτή που με είχε εντυπωσιάσει περισσότερο ήταν του κορυφαίου αθλητή του κόσμου και της έχθρας που γνώρισε. Τότε την αντιμετώπιζα ως παραμύθι, σήμερα με πιάνει δέος γι’ αυτόν τον άνθρωπο, όσο την ξαναφέρνω στο μυαλό μου...
Ήταν ινδιάνος, τον έλεγαν Φωτεινό Μονοπάτι, σάρωσε σε όλα τα αγωνίσματα του στίβου κι έπεσε θύμα της μεγαλύτερης αδικίας στην ιστορία του Ολυμπιακού Κινήματος. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεκαετίες αργότερα η ΔΟΕ αναγνώρισε το λάθος, ζήτησε δημόσια συγνώμη και αποκατέστησε ιστορικά το ένδοξο όνομά του, μόνο που ο ίδιος δεν ζούσε πια για να το χαρεί. Είχε φύγει με την πίκρα και το παράπονο...
Οι τότε επιδόσεις του θεωρούνται ακόμη αξεπέραστες, κατ' αναλογία φυσικά των εποχών. Γι' αυτό και ορισμένοι επιμένουν και σήμερα πως ο «άνθρωπος από μπρούντζο» όπως τον αποκάλεσαν, υπήρξε ο κορυφαίος αθλητής όλων των εποχών. Ο Ολυμπιονίκης των Ολυμπιονικών!
Ο Τζέιμς Φράνσις Θορπ, όπως ήταν το όνομα με το οποίο καταχωρήθηκε κατά τη γέννησή του, ήρθε στον κόσμο το 1887 στην Οκλαχόμα, σε μια περιοχή περιορισμού των ινδιάνων. Μισός Σακ & Φοξ της φυλής Μισκουόκι από τον πατέρα και μισός Ποταουτόμι από τη μητέρα. Ήταν εγγονός του καθ' όλα σεβάσμιου Μαύρου Γερακιού, ο οποίος του έδωσε και το όνομα Φωτεινό Μονοπάτι.
Από μικρός βίωσε απώλειες. Στα 9 του χρόνια έχασε τον αδελφό του από πνευμονία και τρία χρόνια αργότερα πέθανε και η μητέρα του. Το σχολείο μάλλον δεν του άρεσε, προτιμούσε να τρέχει στο δάσος, ωστόσο, μετά την έντονη επιμονή του πατέρα του για να μάθει γράμματα, βρέθηκε στο κολλέγιο του Καρλάιλ στην Ιντιάνα, σ’ ένα από τα ελάχιστα που δέχονταν ινδιάνους. Κι εκεί ανακάλυψε τις τρομερές δυνατότητές του ένας προπονητής του ράγκμπι, ο Γκλεν «Ποπ» Γουόρνερ.
Τον πήρε αμέσως στην ομάδα και σ' ένα ματς του άσημου Καρλάιλ επί του πανίσχυρου και υπεροπτικού Χάρβαρντ, ο ψηλός, γεροδεμένος και ταχύτατος Τζιμ Θορπ σημείωσε το ένα γκολ μετά το άλλο και «καθάρισε» μόνος του τη νίκη. Ήταν η πρώτη φορά που το Καρλάιλ νικούσε το Χάρβαρντ. Λίγο καιρό αργότερα διέλυσε και τη φημισμένη ομάδα του Ουέστ Πόιντ, της παλαιότερης στρατιωτικής σχολής των ΗΠΑ. Ανάμεσα στους ηττημένους αντιπάλους του ήταν κι ένας νεαρός, ο οποίος έμελλε ως στρατηγός να ηγηθεί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια να γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ... Ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ!
Κι ενώ όλα έδειχναν ότι ένας μεγάλος παίκτης του ράγκμπι είχε εμφανιστεί, ήρθε ένα τυχαίο γεγονός ν’ αλλάξει όλη την ιστορία. Καθημερινά έβλεπε τους συμφοιτητές του που τη μια πηδούσαν μακριά, την άλλη έτρεχαν για το ποιός θα βγει πρώτος, την παρ' άλλη πετούσαν σφαίρες και ακόντια και μια φορά τους είδε να προσπαθούν να περάσουν ύψος 1 μέτρου και 80 εκατοστών. Δοκίμασε κι αυτός και πέρασε τον πήχη με την άνεση, που άλλοι περνούν το χαλάκι της πόρτας. Πριν καταλάβει τι έγινε, είδε τους πάντες να τρέχουν πάνω του, να τον αγκαλιάζουν και να τον συγχαίρουν. Χωρίς να το γνωρίζει, μόλις είχε πετύχει νέο ρεκόρ κολλεγίων!
Από εκείνη την ημέρα ο Τζιμ Θορπ άρχισε να ασχολείται συστηματικά με τον στίβο, σχεδόν με όλα τα αγωνίσματα. Οι επιδόσεις του ήταν εξαιρετικές, αλλά του έλειπε κάπως η τεχνική, γι' αυτό και οι γυμναστές τον έστρεψαν στο Πένταθλο και στο Δέκαθλο. Ο ίδιος ενθουσιάστηκε με όλη αυτή την πληθώρα των αγωνισμάτων, άρχισε να προπονείται σκληρά και κάπου εκεί ήταν που άκουσε για πρώτη φορά να μιλούν για Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1912, θα έμπαινε στο Ολυμπιακό Στάδιο της Στοκχόλμης, θα σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά του και θα έβλεπε δύο φορές τον Βασιλιά της Σουηδίας να του περνά στο στήθος το χρυσό μετάλλιο, για το Πένταθλο και για το Δέκαθλο, όπου μάλιστα είχε πρωτεύσει στα εννέα από τα δέκα αγωνίσματα (ασύλληπτο ακόμη και για σήμερα) και ταυτόχρονα γινόταν ο πρώτος αθλητής στην Ιστορία, που έσπαγε το φράγμα των 8.000 βαθμών (8.412), συντρίβοντας κατά 1.168 βαθμούς το προηγούμενο παγκόσμιο ρεκόρ!
Ένας θρύλος είχε γεννηθεί! Ο Τζιμ Θορπ θεωρήθηκε η μεγάλη μορφή των 5ων Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και η υποδοχή που του επιφυλάχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχε προηγούμενο. Ξαφνικά είχε γεμίσει από φίλους, αλλά είχε γεμίσει και από εχθρούς... Λίγο καιρό αργότερα έσκασε το «σκάνδαλο των 47 δολαρίων»!
Βρισκόμαστε στην εποχή, όπου οι κανόνες της ΔΟΕ απαγόρευαν ρητά να αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες επαγγελματίες αθλητές, παρά μόνο ερασιτέχνες. Όταν η εφημερίδα «Γουόρτσεστερ Τέλεγκραμ» έγραψε πως το 1909 ο άσημος τότε Τζιμ Θορπ είχε πάρει μέρος σε αγώνα μπέιζμπολ λαμβάνοντας ως αμοιβή 47 δολάρια, ένας «κολλημένος» γραμματέας της Αθλητικής Ένωσης των ΗΠΑ, ο Τζέιμς Έντουαρντ Σάλιβαν, που δεν άντεχε να βλέπει έναν ινδιάνο ως υπερπρωταθλητή, αποφάσισε να κυνηγήσει το θέμα ως το τέλος και ενημέρωσε επίσημα τη ΔΟΕ για το γεγονός.
Βέβαια, ειδικά στις ΗΠΑ, πολλοί αθλητές των κολλεγίων αγωνίζονταν τα καλοκαίρια με αμοιβή σε διάφορα ομαδικά αθλήματα, όμως το έκαναν εντέχνως με ψευδώνυμο. Ο Θορπ δεν τα γνώριζε αυτά και είχε δεχθεί εκείνα τα ασήμαντα 47 δολάρια με το κανονικό όνομά του. Ένας σάλος ξέσπασε και ο Σάλιβαν έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να προκληθεί σκάνδαλο, κατηγορώντας τον πως είχε κοροϊδέψει τους πάντες. Ο ίδιος ο Θορπ έστειλε επιστολή προς την ΔΟΕ, με την οποία ζητούσε δημόσια συγνώμη, τόνιζε πως ως ινδιανόπουλο δεν γνώριζε τότε ότι απαγορευόταν κάτι τέτοιο, δήλωνε πρόθυμος να επιστρέψει τα «καταραμένα» 47 δολάρια και πρόσθετε πως όλους αυτούς τους μήνες, σε πολλά γράμματα που λαμβάνει από θαυμαστές του, βρίσκει μέσα και χρήματα και πως όλα τα έχει επιστρέψει πίσω στον αποστολέα τους.
Όμως η τελική ετυμηγορία της ΔΟΕ ήταν καταπέλτης: Ο Τζιμ Θορπ είχε πάρει αμοιβή για ν' αγωνιστεί, άρα υπήρξε επαγγελματίας για ένα ματς. Κι έτσι ψυχρά η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε να του πάρει πίσω τα δύο χρυσά μετάλλια και να τα δώσει στον Νορβηγό Φέρντιναντ Μπι και στον Σουηδό Ούγκο Βισλάντερ, οι οποίοι είχαν έρθει δεύτεροι σε Πένταθλο και Δέκαθλο αντίστοιχα. Προς τιμήν τους και οι δύο τα αρνήθηκαν, δηλώνοντας δημόσια πως τα μετάλλια ανήκουν στον καλύτερο αθλητή του κόσμου που τους είχε νικήσει. Για όλα τα επόμενα χρόνια τα δύο χρυσά μετάλλια του θρυλικού Τζιμ Θορπ θα παραμείνουν κλειδωμένα σ’ ένα ντουλάπι των γραφείων της ΔΟΕ.
Από εκείνη τη στιγμή, η πτώση υπήρξε κατακόρυφη. Αν και δέχθηκε «βροχή» προτάσεων από επαγγελματικές ομάδες του μπέιζμπολ και του ράγκμπι και βρέθηκε κάποια στιγμή ν' αγωνίζεται ακόμη και στους Τζάιαντς της Νέας Υόρκης, ωστόσο οι αμοιβές του δεν ήταν υψηλές. Είχε ανάγκη από χρήματα κι αυτό οι σύλλογοι το εκμεταλλεύθηκαν για να τον βάζουν να υπογράφει συμβόλαια με ελάχιστες αποδοχές και χωρίς κανένα πριμ. Έτσι, πολύ σύντομα, ο άνθρωπος που τιμωρήθηκε για επαγγελματισμό, βρέθηκε να αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο το 1929 με το οικονομικό κραχ και τη μεγάλη ύφεση. Για να ζήσει την οικογένειά του, άρχισε να κάνει δουλειές του ποδαριού... Αχθοφόρος, οικοδόμος, νυχτοφύλακας, πορτιέρης σε κακόφημα μπαρ, ακόμη και κομπάρσος σε καουμπόικες ταινίες έγινε, όπου υποδυόταν αυτό ακριβώς που ήταν, τον ινδιάνο δηλαδή!
Όταν τον παράτησε η γυναίκα του, έπεσε σε κατάθλιψη και γρήγορα αναζήτησε διέξοδο στο αλκοόλ, μέχρι που στις 28 Μαρτίου 1953, πέθανε πάμφτωχος από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 66 ετών. «Δεν είχε τίποτα άλλο, παρά μόνο τ’ όνομά του και τις αναμνήσεις του», είχε πει η τρίτη σύζυγός του, αλλά ο κυβερνήτης της Οκλαχόμα δεν συγκινήθηκε και αρνήθηκε να υποδεχθεί τη σορό του. Ήταν τότε που εμφανίστηκε η μικρή πόλη Τσανγκ της Πενσιλβάνια και προσφέρθηκε να τον θάψουν εκεί, προφανώς για να προσελκύσει τουρίστες. Έτσι, η δημοτική Αρχή αγόρασε τα λείψανά του, άλλαξε το όνομα της πόλης σε Τζιμ Θορπ κι έστησε μνημείο, παρ’ όλο που ο Θορπ δεν είχε επισκεφτεί ποτέ στη ζωή του τη συγκεκριμένη περιοχή.
Τα χρόνια πέρασαν, οι καιροί άλλαξαν κι έφτασε η στιγμή στις αρχές της δεκαετίας του ’80, που η ΔΟΕ αποφάσισε να δεχθεί επαγγελματίες τενίστες στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η απόφαση αυτή άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση περί επαγγελματισμού και μοιραία επανέφερε στο προσκήνιο και την ξεχασμένη υπόθεση του Θορπ. Ο τότε Πρόεδρος Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ έκρινε πως, 70 χρόνια μετά, έπρεπε να αποκατασταθεί η ιστορική αδικία. Έτσι, το 1982 και σε μια πρωτοφανή κίνηση για τα δεδομένα της ΔΟΕ, ανακοινώθηκε πως το όνομα του Τζιμ Θορπ επανέρχεται στους πίνακες με τους Ολυμπιονίκες. Και στις 18 Ιανουαρίου 1983 ο Σάμαρανκ κάλεσε τα παιδιά του Γκέιλ και Μπιλ και μέσα σε μια σεμνή τελετή, τους παρέδωσε τα δύο χρυσά μετάλλια του πατέρα τους. Το όνομά του είχε αποκατασταθεί!
Στο μνημείο του που έχει στηθεί στη μικρή πόλη της Πενσιλβάνια, είναι χαραγμένη η φράση που του είπε το 1912 ο Βασιλιάς Γουσταύος, τη στιγμή που του περνούσε στο στήθος το χρυσό μετάλλιο του Δεκάθλου: «Εσείς κύριε, είστε ο μεγαλύτερος αθλητής του κόσμου»!
(Αν στη φωτογραφία παρατηρήσατε τα δύο διαφορετικά παπούτσια την ημέρα του αγώνα, η εξήγηση είναι ότι την προηγούμενη νύχτα του έκλεψαν τα δικά του. Δεν είχε άλλα και το πρωί άρχισε να ψάχνει εναγωνίως για παπούτσια. Βρήκε πεταμένο στα σκουπίδια ένα δεξί και μετά βρήκε κι ένα αριστερό, αν και του ήταν λίγο πιο στενό. Μην έχοντας άλλη λύση, τα φόρεσε, έτρεξε, πήδησε, νίκησε!).
Dimitris Vasilopoulos
