Το όργωμα γινόταν στην αρχή μόνον με τα βόδια. Κάθε γεωργός για να θεωρείται νοικοκύρης έπρεπε να έχει ένα ζευγάρι βόδια. Όσοι ήταν φτωχοί...
Το όργωμα γινόταν στην αρχή μόνον με τα βόδια. Κάθε γεωργός για να θεωρείται νοικοκύρης έπρεπε να έχει ένα ζευγάρι βόδια. Όσοι ήταν φτωχοί και είχαν μόνο ένα βόδι, έπρεπε να βρουν έναν σύντροφο. Έτσι έκαναν σύμπραξη με κάποιον άλλον, συνήθως συγγενή τους, που είχε και εκείνος ένα βόδι και έκαναν το ζευγάρι.
Για τα βόδια έμπαινε ειδικός βοσκός, ο γελαδάρης, τον οποίο πλήρωναν οι γεωργοί ανάλογα με τα ζώα που είχαν. Κάθε πρωί σε ένα συγκεκριμένο μέρος του χωριού μάζευε τα βόδια από όλους τους νοικοκυραίους και τα πήγαινε για βοσκή. Το βράδυ τα επέστρεφε στο χωριό. Όταν έφταναν έξω από το χωριό κάθε βόδι έπαιρνε μόνο του το δρόμο για την αχυρώνα του. Οι αχυρώνες ήταν συνήθως δίπλα από τα σπίτια.
Όταν ερχόταν ο καιρός του οργώματος, οι γεωργοί πήγαιναν με τα βόδια στο χωράφι. Τα εργαλεία για το όργωμα τα φόρτωναν στο γαϊδούρι. Στο χωράφι έζευαν τα βόδια. Το ζέψιμο των βοδιών ήταν μια ολόκληρη διαδικασία. Έβαζαν πρώτα τα ζώα δίπλα δίπλα και τα έδεναν με στο ζευγά* (ζυγό) με τις Ζεύλες. Ύστερα περνούσαν το αλέτρι με το υνί. Σχεδίαζαν τους όργους. ΄Έπαιρναν την αξιάλι* στο ένα χέρι και με το άλλο κρατούσαν το αλέτρι. Όταν όλα ήταν έτοιμα, έκαναν το σταυρό τους και έδινα την εντολή στα βόδια, να ξεκινήσουν το όργωμα. Η μέρα θα ήταν κοπιαστική.Όταν τελείωνε το όργωμα άρχιζε η σπορά. Ο ζευγωλάτης, έσπερνε με τα χέρια. Έβαζε το σπόρο, σε έναν ειδικό τουρβά (σποριά). Ακολουθούσε μια αυλακιά και με το χέρι σκορπούσε το σπόρο. Για κάθε οργιά (τρία βήματα) και μια χούφτα σπόρο. Στη συνέχεια χρησιμοποιούσε πάλι το ζευγάρι για να περάσει με τη σβάρνα όλο το χωράφι για να σκεπάσει το σπόρο.
Τελειώνοντας, σήκωνε το κεφάλι ψηλά, κοιτούσε το θεό και τον ήλιο. Έπρεπε να πάει τα βόδια στη βρύση για νερό και από εκεί στο βουνό. Εκεί θα τα άφηνε ελεύθερα να βοσκήσουν και να ξαποστάσουν. Θα τα έπαιρνε πάλι θα πήγαινε σε άλλο χωράφι για όργωμα.
Το αλέτρι με το ζευγά (ζυγό), τις ζεύγλες και το υνί και Γερμανός σιδερένιος
Ο γερμανός χρησιμοποιήθηκε όταν άρχισαν οι γεωργοί να οργώνουν με άλογα ή μουλάρια. Τα άλογα ή τα μουλάρια δεν χρειάζονταν να είναι ζευγάρι. Το όργωμα γινόταν και με ένα μόνο ζώο.
Αλέτρι: Εργαλείο για το όργωμα. Αποτελούνταν από πολλά μέρη.
Κοντούρι: Το αλέτρι χωρίς το ζευγά και την προέκταση. Είχε μια λαβή από την οποία ο γεωργός καθοδηγούσε το υνί. Κατέληγε στο υνί.
Υνί: Σηδερένιο μυτερό εργαλείο, για να μπαίνει βαθιά μέσα στο χώμα και να το σκάφτει.
Ζευγάς: Από το ζευγά με τον οποίο ζευγάρωναν τα βόδια οι γεωργοί όταν οργώνουν λέγονται ζευγωλάτες.
Ζεύλες: Ζευγάρια από σιδερένιες ράβδους, για να δένει το λαιμό των βοδιών με το ζευγά.
Αξιάλι: Λέξη ομηρική. Μακρύ ξύλο με μύτη στην άκρη. Με αυτή κέντριζαν τα βόδια. Με την αξιάλι μετρούσαν και τις ώρες. Γνωστή η φράση για όσους αργούν να ξυπνήσουν "ο ήλιος ανέβηκε δυο αξιάλες ψηλά και σύ ακόμα κοιμάσαι;".
Γερμανός: Σιδερένιο είδος αρότρου.
Σβάρνα: Εργαλείο για το σκέπασμα του σπόρου και το σπάσιμο των σβώλων.
Όργος Μονάδα μέτρησης για το χωρισμό του χωραφιού σε τμήματα
Οργιά: Μία μονάδα όργου (περίπου τρία βήματα)
Σποριά: Ειδικό σακίδιο για τη σπορά.
Το θέρισμα παλιά
Λιλέκια (δρεπάνια) και παλαμαριές Το καλοκαίρι, από τον Ιούνιο και μετά, άρχιζε η διαδικασία του θερίσματος. Πρώτα η βρώμη και το κριθάρι που ωρίμαζαν νωρίς. Κατόπιν η βρίζα. Τελευταίο έμενε το σιτάρι.
Το θέρισμα ξεκινούσε από ένα μέρος του χωραφιού. Εκεί όλοι όσοι συμμετείχαν στο θέρισμα έμπαιναν στη σειρά και έπαιρναν τον όργο τους. Κάθε χεροβολιά την τοποθετούσαν πάνω στις καλαμιές. Οι μικρότεροι που ακολουθούσαν, τα έκαναν σωρούς. Πίσω από τους μικρούς ακολουθούσε αυτός που έδενε τα δεμάτια. Μαζί του πάντα είχε και έναν βοηθό. αυτός έβρεχε τα χερόβολα της βρίζας και τα χώριζε σε μικρά τμήματα τα οποία έδινε στον δέτη των δεματιών. Το δέσιμο των δεματιών ήταν τέχνη. Γινόταν με αυτοσχέδιο σχοινί από καλάμι βρίζας. Έβρεχαν το χερόβολο της βρίζας για να μαλακώσει το καλάμι και στη συνέχεια το χρησιμοποιούσαν για το δέσιμο του δεματιού. Για το δέσιμο του δεματιού χρησιμοποποιούσαν τον κλέτσιο. Μ΄ αυτόν στριφογύριζαν το σχοινί, που έδεναν το δεμάτι. Το δεμάτι έπρεπε να μη λύνεται εύκολα. Τέχνη ήταν επίσης και να δένονται ισοβαρή δεμάτια. Όταν δενόταν τα δεμάτια τα μετέφεραν σε ένα μέρος του χωραφιού και έκαναν τη δεματαριά. Αργότερα θα μεταφέρονταν με τα ζώα στο χώρο που γινόταν οι θημωνιές.Η μεταφορά των δεματιών ήταν μια πολύ δύσκολη υπόθεση, αν και συνήθως την αναλάμβαναν παιδιά. Αν ο δέτης δεν είχε μεγάλη εμπειρία και το βάρος των δεματιών δεν ήταν ισοβαρές, στο δρόμο πάντα γυρνούσε το σαμάρι από το γαϊδούρι ή το άλογο και άρχιζε έτσι μεγάλος μπελάς. Ειδικά αυτά τα γαϊδούρια, όπου έβρισκαν επικίνδυνο μέρος εκεί έβρισκαν και έγερναν. Ποιος δεν τρόμαξε να περάσει φορτωμένος δεμάτια τη χαλασμένη στράτα.
Λεξιλόγιο
Όργος: Τμήμα του χωραφιού, σειρές από αυλακιές.
Χειρόβολιά: Το μάτσο από το σιτάρι που θέριζαν όσο έπιανε ο θεριστής με την παλαμαριά.
Χειρόβολο: Το δεμάτι από βρίζα. Ήταν μικρότερο σε όγκο από του σταριού.
Δεμάτι: Πολλές χεροβολιές μαζί έκαναν ένα δεμάτι.
Δεματαριά: Πολλά δεμάτια μαζί, όρθια βαλμένα, έτοιμα για μεταφορά.
Κλέτσιος: Ξύλινο εργαλείο για το δέσιμο των δεματιών.
