Οι πρώτοι που ξεσηκώθηκαν ήταν οι Σέρβοι το 1804 ως μια διαμαρτυρία εναντίον των Οθωμανών , υπάρχει διαφορά μεταξύ εξέγερσης και επανάστα...
Οι πρώτοι που ξεσηκώθηκαν ήταν οι Σέρβοι το 1804 ως μια διαμαρτυρία εναντίον των Οθωμανών , υπάρχει διαφορά μεταξύ εξέγερσης και επανάστασης, σε μια εξέγερση απλά ζητάς να βελτιωθεί λίγο η ζωή σου, ζητάς κάποια παραπάνω προνόμια, για αυτό και η εξέγερση τους δεν κατέληξε σε ανεξάρτητο κράτος αλλά σε αυτόνομο με την τουρκική σημαία να κυματίζει στο Φρούριο του Βελιγραδίου μέχρι το 1878, τον αρχηγό τους Γκεόργκε Καραγκεόργκεβιτς, τον έχουμε δρόμο στο Σύνταγμα.
Αντίθετα οι Έλληνες έκαναν Επανά-σταση που σημαίνει επανα-τοποθέτηση, αλλάζεις στάση, τίποτε δεν είναι όπως πριν, πολέμησαν για να αλλάξουν ριζικά οι συνθήκες, πολιτικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, οικονομικές, κοινωνικές
Ανάμεσα σε 70 εθνότητες, οι Έλληνες είχαν μοναδική θέση μέσα στο Οθωμανικό κόσμο, είχαν αριστοκρατία (τους Φαναριώτες και τους Ηγεμόνες σε Ιάσιο και Βουκουρέστι), αστική τάξη (τους πλούσιους εμπόρους στην ξηρά), διοικητικούς άρχοντες (τους προύχοντες στον Μοριά), ένοπλα σώματα (τους αρματωλούς και τους κλέφτες) μέχρι και εφοπλιστές, τους καραβοκύρηδες στην θάλασσα, κανείς άλλος σε όλο τον Οθωμανικό κόσμο δεν συνδύαζε τέτοια χαρακτηριστικά! Π.χ Εβραίοι και Αρμένιοι ήταν σπουδαίοι έμποροι αλλά εγκατεστημένοι πάντα σε ένα τόπο, σε αντίθεση με τους δαιμόνιους Έλληνες που αλώνιζαν τις θάλασσες ως ναυτικοί!
Οι Έλληνες, ανάμεσα στις 70 εθνότητες, ήταν ο πιο μορφωμένος λαός της Αυτοκρατορίας με ευρύ δίκτυο λογίων, μορφωμένων επαγγελματιών και δικτύου σχολείων. Σπουδαίες Ακαδημίες με βιβλιοθήκες, εργαστήρια θετικών επιστημών, όχι κρυφά σχολειά αλλά ολοφάνερα, πρώτο τραπέζι πίστα σε Ιωάννινα, Άρτα, Πήλιο, Αμπελάκια, Τύρναβο, Δημητσάνα, Χίο, Σμύρνη, Ιάσιο, Ανδριανούπολη κ.α. Σε όλα τα Βαλκάνια, όλες οι εύπορες οικογένειες μάθαιναν στα παιδιά τους ελληνικά (σέρβοι, βούλγαροι, ρουμάνοι κ.α), χάρη στην διασπορά τους οι Έλληνες διέθεταν την καλύτερη αναλογία εγγραμμάτων προς αγράμματους σε όλη την Ευρώπη.
Οι Έλληνες, όχι μόνο οι πιο μορφωμένοι αλλά και με τους περισσότερους πλούσιους ως μονάδες, παραμονές του '21, μερικοί ήταν πάμπλουτοι, χαρακτηριστική π.χ. η περίπτωση του Πελοποννήσιου τραπεζίτη Νικολή Ταμπακόπουλου από τη Βυτίνα που μέσα σε πέντε χρόνια, ήταν σε θέση να δανείσει περί τα 2 εκατ. γρόσια, ποσό ασύλληπτο ακόμα και για τα τωρινά δεδομένα, αφού αρκούσε για να ναυλώσει 13 καράβια και να συντηρεί 100 πολεμιστές, έναν μικρό στρατό.
Με τους Ναπολεόντιους πολέμους και την σύγκρουση Αγγλικών-Γαλλικών στόλων στην ΝΑ Ευρώπη, το πεδίο ήταν ανοιχτό για τον Έλληνα εμπορευόμενο και ναυτικό. Η Χρυσή περίοδος του Ελληνικού εμπορικού ναυτικού, 1770-1810, πλούτισαν έμποροι ναυτικοί, βιοτέχνες, τα προϊόντα μας περιζήτητα, π.χ τα Αμπελάκια της Θεσσαλίας παράγουν εκλεκτό κόκκινο νήμα, το οποίο εξάγουν σε τεράστιες ποσότητες στην Κεντρική Ευρώπη, ζουν οικονομική και πολιτισμική άνθηση άνευ προηγουμένου.
Όμως, με την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ το 1815, οι πόλεμοι τελειώνουν, τελειώνει και το πάρτι, ο Άγγλος και Γάλλος έμπορος ξαναβρίσκουν την θέση τους, τα εκατοντάδες Ελληνικά πλοία που είχαν ναυπηγηθεί την χρυσή εποχή έρχονται με πολύ λιγότερα κέρδη απ’ ότι πριν, τα βιοτεχνικά προϊόντα που εξάγονταν από τους Έλληνες τώρα παράγονται και από τις Δυτικές Βιομηχανίες σε πολύ χαμηλότερες τιμές, η Αγγλική βιομηχανία πάλι μεγαλουργεί, παράγει φθηνό κόκκινο νήμα τύπου Αμπελακίων, έτσι ώστε τα Αμπελάκια δεν αντέχουν το συναγωνισμό και παρακμάζουν .
Η άποψη που λέει πως αν οι Έλληνες δεν «βιάζονταν» να επαναστατήσουν, θα κατακτούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία οικονομικά είναι λανθασμένη. Η μεγάλη οικονομική άνθηση ξαφνικά ανακόπηκε κάτι που προκάλεσε μεγάλη κρίση και ανεργία, όχι μόνο στον ναυτιλιακό/εμπορικό τομέα αλλά και σε όλα τα εξαρτώμενα από αυτόν επαγγέλματα, στον ναυπηγό, ξυλουργό, βιοτέχνη, βυρσοδέψη, μπακάλη μέχρι και στον χαμάλη του λιμανιού. Οι νέες κοινωνικές τάξεις που είχαν δημιουργήσει οι εξελίξεις έμεναν «ξεκρέμαστες», η Επανάσταση φάνταζε ως η μόνη λύση, η οικονομική κρίση ήταν ο καταλύτης που την επέσπευσε.
Έτσι εξηγείται το γιατί τώρα, όταν βρίσκεσαι σε κρίση παίρνεις τα ρίσκα σου, έμποροι συνηθισμένοι στα ρίσκα ξεκίνησαν την Φιλική Εταιρεία, η πτώση του βιοτικού επιπέδου σε κάνει έτοιμο να μπεις σε μια περιπέτεια, μια αποκοτιά, όμως συναισθηματικά και ιδεολογικά είχαν προετοιμαστεί. Και το πιο σημαντικό, έχουν τώρα ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ, είχαν βγάλει λεφτά και ήταν επιτυχημένοι, άρα αξίζει το ρίσκο
Ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο πατέρας του Χαρίλαου, όταν κάθισε στο γραφείο του να γράψει την ιστορία της Επανάστασης, ξεκινά με την εξής εμβληματική παράγραφο: «Αδύνατον να διατηρηθεί αμετάβλητος η πολιτική θέσις δύο εθνών κατοικούντων έναν και τον αυτόν τόπον όταν το μεν δεσπόζον παραμένει στάσιμον, το δε δεσποζόμενον προοδεύει». Κανένας δεν το πρόσεξε επαρκώς, να γιατί ή τώρα ή ποτέ, γιατί οι υπόδουλοι άρχισαν να γίνονται καλύτεροι από τους αφέντες τους και αυτή η εξέλιξη δεν ήθελαν να διακοπεί!
Ενώ το εθνικο-απελευθερωτικό- θρησκευτικό πρόσημο υπήρχε από παλιά, για πρώτη φορά εδώ και 4 αιώνες, «λεφτά υπήρχαν» που θα λέγαμε σήμερα, υπήρχε και μόρφωση (βλέπε Ελληνικός Διαφωτισμός) που έδωσε επιπλέον πολιτικό-ιδεολογικό πρόσημο, οι προϋποθέσεις καλύτερες από ποτέ, η επανάσταση ξεσπά και με το καλημέρα όλα πάνε στραβά. Παραμένουμε χωρίς θρησκευτική και στρατιωτική ηγεσία, χωρίς πολιτική, διπλωματική εξωτερική στήριξη!
Δημήτρης Τριάντος
