Αφιέρωμα 1821-2021, Μέρος 2. Οι μελετητές δεν χρησιμοποιούν τον όρο «ελληνικός στρατός», αλλά « ελληνικά στρατεύματα» ή «οι δυνάμεις των...
Αφιέρωμα 1821-2021, Μέρος 2.
Οι μελετητές δεν χρησιμοποιούν τον όρο «ελληνικός στρατός», αλλά « ελληνικά στρατεύματα» ή «οι δυνάμεις των Ελλήνων», γιατί τακτικός πειθαρχημένος στρατός με κεντρική διοίκηση και αρχηγό δεν υπήρξε, η πλειοψηφία των μαχών δόθηκε από άτακτες ομάδες, με δικό τους αρχηγό, με παλικάρια που ήταν συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, τους στρατολογούσαν με κουμπαριές (λέγεται ότι ο Κολοκοτρώνης είχε 2.500 βαπτιστήρια και όλα τα έβγαζε Θεοδωράκη), υιοθεσίες ή γίνονταν αδελφοποιτοί (έκοβαν τις φλέβες στο σημείο των καρπών και ένωναν τα δύο χέρια).
Οι Τούρκοι είχαν ιππικό που την εποχή εκείνη ήταν ότι τα σημερινά τανκς, οι Έλληνες εκτός από λιγοστούς αρχηγούς πολεμούσαν πεζοί. Επειδή λοιπόν οι Έλληνες δεν είχαν ιππικό προτιμούσαν τις μάχες να τις δίνουν όχι σε πεδιάδες αλλά στα στενά. Όπως όλοι οι Βαλκάνιοι πολεμούσαμε με κλεφτοπόλεμο σε μπουλούκια, προστατευμένοι πίσω από βράχια στα ταμπούρια, μετά άφηναν τα όπλα και με τα σπαθιά έκαναν γιουρούσια, με τον τρόπο αυτό είχαν τις μικρότερες απώλειες.
Οι συγκρούσεις κυρίως ημέρα, όταν έκανε ζέστη γύρω στις 12 το μεσημέρι, σταματούσαν, ξανάρχιζαν 4-5 το απόγευμα, οι βωμολοχίες έδιναν και έπαιρναν. Ο πιο αθυρόστομος ο Kαραϊσκάκης, κάτω από την φουστανέλα δεν φορούσε σώβρακο για να δείχνει τον πισινό του στους Τούρκους (όπως ο Μελ Γκίμπσον στην ταινία Braveheart) αλλά και για να τον διευκολύνει στην ερωτική συνεύρεση « η χαρά και η χαλάρωση του μετά την μάχη ήταν το σεξ, είχε λοιπόν πάντα μαζί του στην μάχη τον …Ζαφείρη, ντυμένη αντρικά με φουστανέλα, μια όμορφη εκχριστιανισμένη Τουρκοπούλα (από «Τα Ερωτικά του ’21» του Κυρ. Σκιαθά)
Το μεγαλύτερο στρατιωτικό μυαλό ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο ευφυής στρατηγός ήξερε ότι έπρεπε να δώσεις και οικονομικό κίνητρο στα παλικάρια για να πολεμούν, αφού ταχτικός στρατός δεν υπήρχε, όποιους μαζέψεις, τα λάφυρα ισχυρό κίνητρο. Η πιο ευγενική φυσιογνωμία του Αγώνα ήταν ο Δ. Υψηλάντης, στον κόσμο του, ιδεολόγος πίστευε ότι όλα τα λάφυρα πρέπει να συγκεντρώνονται σε ένα κοινό κεντρικό ταμείο που θα χρηματοδοτούσε συνέχεια τον Αγώνα. Ο Κολοκοτρώνης τον έστειλε δήθεν να φυλάει την Πάτρα και έγινε το έλα να δεις στην λεηλασία της Τριπολιτσάς, περίμενε 10 ολόκληρες μέρες μέχρι να εξασφαλίσει ότι όλα τα παλικάρια του είχαν πάρει λάφυρα για να τον συναντήσει
Ο Κολοκοτρώνης - τον έλεγαν "ο Καπετάν Λαφύρας"- έκανε λεφτά από τα λάφυρα για αυτό είχε αντιπάθειες, ο πιο πλούσιος Τούρκος του Μοριά, μετά τον Πασά, ήταν ο Κιαμίλ Μπέης στην Κόρινθο, έτσι τον αποκάλεσε ο Μακρυγιάννης ειρωνικά : "Αφού ήρθε ξεβράκωτος εις την Ελλάδα (από την Ζάκυνθο), επλούτισε και έγιναν αυτός και οι σύντροφοί του όλοι Κιαμιλμπέηδες!».
Οι νίκες του πρώτου χρόνου του 1821 ήταν σχετικά εύκολες γιατί δεν είχαν να αντιμετωπίσουν οργανωμένο Τούρκικο στρατό στον Μοριά παρά μόνο φρουρές, με εντολή του Σουλτάνου τα στρατεύματα της Πελοποννήσου είχαν πάει για την καταστολή της εξέγερσης του Αλή Πασά, κάτι που επιτάχυνε τις εξελίξεις, οι Έλληνες έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές συνθήκες.
Όμως την επόμενη χρονιά, το 1822, οι Τούρκοι είχαν ανασυνταχθεί, για αυτό και η σπουδαιότερη νίκη των Ελλήνων σε όλο τον αγώνα ήταν η κατατρόπωση της οργανωμένης στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια με ένα ευφυές τέχνασμα του Κολοκοτρώνη - ο ορισμός του κλεφτοπόλεμου- που εκτίναξε το κύρος του αλλά και τις φιλοδοξίες του να ηγηθεί όλων των Ελλήνων κάτι που οδήγησε στον πρώτο εμφύλιο πόλεμο
Οι Αρματωλοί, από το ιταλικό αρματόρε, ήταν ένοπλοι χωροφύλακες των Βενετσιάνων, θεσμό που κράτησαν στην συνέχεια και οι Οθωμανοί. Στη ουσία δημόσιοι υπάλληλοι των Τούρκων για να προστατεύουν τα βουνά από τις λεηλασίες των Κλεφτών, δρούσαν για 2 αιώνες, απαλλαγμένοι από την φορολογία, στην Στερεά Ελλάδα αυτοί είχαν την πραγματική εξουσία. Το αρματολίκι ήταν ένας μικρόκοσμος του βουνού με την κτηνοτροφία του, την γεωργία του, την ένοπλη ιεραρχία του με τον καπετάνιο να ασκεί απολυταρχικά την εξουσία του πάνω σε εκτεταμένη φάρα συγγενών, αδερφοποιητών, κουμπάρων, όριζε τον διάδοχο του μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας.
Κάποιοι Κλέφτες προσκυνούσαν τον Τούρκο και γίνονταν Αρματωλοί, έτσι συγκοινωνούντα δοχεία εξού και ο όρος «κλεφταρματολός» σαν να λέμε Αστυνομοκλέφτης, ένα από τα συμπτώματα παρακμής της εποχής, τους έμεινε κουσούρι να παίζουν σε διπλό ταμπλό, τα περίφημα "καπάκια", καπάκι θα πει αλλάζω στρατόπεδο ανάλογα με το πώς εξελίσσεται η μάχη! Αρκετοί Αρματολοί έκαναν "καπάκι" και πολέμησαν εναντίον των Ελλήνων μέσα στο Μεσολόγγι. Τέτοια καπάκια έκανε ο Γ. Καραϊσκάκης στην αρχή αλλά αργότερα μεταστράφηκε εντελώς υπέρ των Ελλήνων και «άγιασε» με την αυτοθυσία του στην Μάχη του Φαλήρου.
Αν η πιο λαμπρή νίκη είναι αυτή στα Δερβενάκια, η μεγαλύτερη ήττα από στρατηγική άποψη ήταν αυτή της μάχης του Πέτα που χάθηκε από ένα τέτοιο καπάκι του Μπακόλα. Με τον Μαυροκορδάτο Πρωθυπουργό, ήταν η πρώτη φορά που οι Έλληνες πολέμησαν μαζί, μπουλούκια ατάκτων με τον τακτικό στρατό των Φιλελλήνων, αλλά λόγω της προδοσίας του Μπακόλα και της πλήρης ασυνεννοησίας ατάκτων και τακτικών, η μάχη χάθηκε με μεγάλες πολιτικές/διπλωματικές επιπτώσεις αφού ξεκληρίστηκε το σύνταγμα των Φιλελλήνων. Όσοι δεν σκοτώθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν και υποχρεώθηκαν περπατώντας για χιλιόμετρα γυμνοί να μεταφέρουν τα κεφάλια των νεκρών συναγωνιστών τους στην Άρτα και όταν έφτασαν εκεί αποκεφαλίστηκαν. Οι μετά βίας 25 επιζήσαντες με επικεφαλής τον γενναίο στρατηγό Νόρμαν επέστρεψαν στον Μαυροκορδάτο λέγοντας του “Τα χάσαμε όλα, Υψηλότατε, εκτός απ’ την τιμή μας!” Ο Μπακόλας υπηρέτησε τους Τούρκους ως το τέλος της ζωής του. Έτσι, εγκαταλείφθηκε άδοξα η ιδέα, οι μάχες να γίνονται με τακτικό στρατό κάτι που ισχυροποιεί την άποψη ότι οι οπλαρχηγοί το έκαναν επίτηδες για να μην χάσουν τα προνόμια τους. Μετά από αυτό, πολλοί Φιλέλληνες αρνήθηκαν να ξαναέρθουν, ενώ λόγω της ήττας των Ελλήνων έγινε χαμός από καπάκια προς την πλευρά των Τούρκων.
Αυτά συνέβησαν το 1822, όμως την ίδια χρονιά έγινε η σφαγή της Χίου. Οι Χιώτες απολάμβαναν μοναδικά προνόμια, δεν πλήρωναν χαράτσι, είχαν υψηλό οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο, λόγω του εμπορίου της μαστίχας (το αποσμητικό στόματος των Οθωμανών) ήταν γνωστοί σε όλη την Ευρώπη, η σφαγή (τα 2/3 του πληθυσμού, 70.000 κόσμος σκοτώθηκε ή έγιναν σκλάβοι) , προκάλεσε αίσθηση και αναζωπύρωσε το φιλελληνικό ενδιαφέρον
Πρώτα στον χώρο της μυθολογίας, ότι δεν κατάφεραν οι Αχαιοί επί 10 χρόνια το κατάφερε ο Οδυσσέας με το ευφυές τέχνασμα του Δούρειου Ίππου. Μετά στο χώρο της Ιστορίας, ο Θεμιστοκλής πάλι με ένα ιδιοφυές στρατήγημα εγκλώβισε τον Ξέρξη στα Στενά της Σαλαμίνας, όπου η αριθμητική υπεροχή των Περσών ήταν άχρηστη κατανικώντας τον, πετυχαίνοντας μια από τις πιο σημαντικές μάχες στην ανθρώπινη ιστορία που έσωσε τον Δυτικό πολιτισμό, τέλος ο Θεοδωράκης έσωσε την επανάσταση με το ίδιο ευφυές στρατήγημα, το εγκλωβισμό της στρατιάς του Δράμαλη στα στενά των Δερβενακίων, ο τρίτος στην συλλογική μας συνείδηση, Οδυσσέας, Θεμιστοκλής, Κολοκοτρώνης, ο θρύλος του πολυμήχανου Έλληνα που παίρνει πάνω του και σώζει μια κατάσταση!
Δημήτρης Τριάντος
